Bruce Lee Gallanter, the Downtown Music Gallery NY (25/02/2022)
It turns out that bassist Paul Van Gysegem, the leader here, once had a sextet whose only (?) other album was recorded in early 1971, which is fifty years ago this year. Now, Mr. Van Gysegem has a new quintet release which includes one member of his previous band from 1/2 century ago, percussionist Marek Patrman. I know very little about saxist Cel Overberghe or trumpeter Patrick de Groote. Pianist Erik Vermeulen has played with the Hugo Antunes Group as well as with Lynn Cassiers (all for the Clean Feed label). From reading the liner notes I found that all of these musicians have been around a long while, although not consistently within the new music scene. This session was recorded live at JazzCase in Pelt, Belgium, in September of 2019. The music here does sound mature, thoughtful, crafty and filled with surprising twists and turns. Although the music is mainly improvised, everything sounds connected. Mr. Van Gysegem’s bass is often at the center of the action, no matter when it is sparse or (rarely) busy. The piece is called “Brisk” and it does sound like the tempo is brisk when it begins. There is quite a bit of heated and oft intense interaction going on here with the sax, trumpet and piano all swirling tightly around one another. Episodes like this are often followed by careful, spare, eerie piano, bass & drums sections. Trumpeter De Groote sounds particularly fine, using sly bits of reverb for his unique sound. One of the main things I like about this disc is that although it is free improv, the music is rarely very out or too free, there are more melodic or easier to follow lines in the way things unfold. This sounds like a sign of maturity since many musicians start off playing freely with a need to make some Fire Music or intense free soaring. There is a certain warmth and sublime balance of the elements on this disc. If you’ve never or rarely heard “free” music, this would be a great place to start.

Franpi Barriaux, CitizenJazz France (03/10/2021)
Musicien rare, du moins en disque, le contrebassiste Paul Van Gysengem est fidèle au label El Negocito Records, et dans les quelques disques auxquels il a participé, on se souvient de Boundless, sorti en 2017 avec notamment le trompettiste Patrick de Groote que l’on retrouve ici. Mais l’histoire de Gysengem n’est pas récente : pour ce vétéran de la scène improvisée belge, elle commence chez Futura en 1971 avec Aorta en sextet. Sacré orchestre, avec quelques légendes néerlandophones, comme Jasper Van’t Hof ou Pierre Courbois, et déjà De Groote qui fait merveille sur les premières notes de « Shouts », pendant que l’archet de la contrebasse se fait baladeur et que le piano d’Erik Vermeulen trace quelques lignes vite brisées par les percussions de Marek Patrman. La ligne, l’espace, ce sont des univers familiers pour Paul Van Gysengem, par ailleurs sculpteur renommé ; et l’on peut légitimement considérer la musique du quintet comme une prolongation, une dimension supplémentaire de sa démarche plastique.

Square Talks, enregistré au JazzCase de Pelt en Belgique, est une démonstration d’improvisation collective entre des musiciens qui se connaissent par cœur. Même s’il est à la manœuvre, Van Gysegem ne prend jamais les devants. Lorsqu’il explore les infra-basses sur l’intense « Woodpecker », son propos ne cherche jamais l’épopée soliste, en témoigne sa belle discussion avec le piano de Vermeulen qu’on avait tant apprécié dans The Unplayables. De la même façon, beaucoup de place est laissée aux soufflants : De Groote est incontournable ici, toujours dans une position de relance des débats, tout comme le vieux compagnon de Fred Van Hove, Cel Overberghe, qui est lui aussi un éloge de la rareté. L’échange entre le saxophoniste [1] et le trompettiste sur le très beau « On The Edge » où la batterie de Patrman vient porter le fer, est l’un des points culminants de ce beau concert.

Entre citations avortées qui ancrent le quintet dans les traditions du free jazz et véritable dynamique collective sans idiome défini, Square Talks est un magnifique témoignage de la vigueur de la première avant-garde flamande, celle qui a permis à des musiciens des générations suivantes comme Bart Maris (avec qui Paul Van Gysengem a joué) ou Teun Verbruggen d’avoir les coudées franches et un sentier largement défriché. Ce disque est donc un témoignage précieux. Et rare, comme il se doit.

Fotis Nikolakopoulos, The Free Jazz Collective (25/05/2021) ****1/2
Paul Van Gysegem will turn 86 this year but he hasn’t been prolific, in a way remaining out of sight even for people, like me, who obsessively hunt older and more recent unknown treasures. Listening to Square Talks I must admit that is a pity. This live recording from September 2019 consists of Gysegem himself on double bass, Cel Overberghe on tenor and soprano sax, Patrick De Groote on trumpet and flugelhorn, Erik Vermeulen on the piano and Marek Patrman on percussion and trumpet on one track.

The five musicians declare right from the beginning their will to communicate and interact as a unity. Beginning with the first track, Haaks, they intend to make clear their collective approach. All of them are not newcomers in this risky game called improvisation. They know each for quite a while (decades actually) and they have played together in various formations and groupings.

As improvisers they try to stay focused in their collective approach: you will not hear solos or someone standing out as an individual. Instead they form small groupings within the quintet’s sound, leaving also silence and sparse noise making to lead the way. I loved the way they balance between bold aggressive audio choices from their acoustic instruments and at the same time providing lyrical statements. This needs experience and spending many-many hours (not just playing but also reflecting and discussing on it) trying to succeed.

But what is success in any case? In this quintet’s sound I think it’s the use of different ingredients that have dominated jazz based musics for the past five decades –but making them feel fresh anew. They improvise with a lyrical sense, using a collective language. The music (clocking in fifty fruitful minutes) is clearly hard to categorize, bringing me back to the initial thought (easy to describe it, really difficult to achieve) about balance. And an egalitarian way of playing.

For many of us who still love jazz but find it difficult to describe (and differentiate maybe) between what seems fresh and exhilarating while using some older codes and what is not, Square Talks is one of those albums that belong to the former category. What a nice surprise it was, a cd that I found solace in it. El Negocito is slowly -out of sight sometimes- building a great catalogue for those who want to listen outside of the hip sounds.

Slava Gliožeris, Music Archives (30/04/2021) ***1/2
Leaving aside stars of the past such as Django Reinhardt and Toots Thielemans, Belgian jazz is only fragmentarily known outside of their domestic scene. Besides classical music, most of what the outside world knows of Belgian music for the last couple decades is quirky non-conventional avant-rock bands.

Still, even for local jazz fans, seasoned bassist Paul Van Gysegem is hardly a household name. Omniscient Google says he's a sculptor and shows some examples of his art. Still, one can find out that in the magical, for jazz, year of 1971, Van Gysegem released a free jazz album on the renown French label, Fortuna, plus a few more albums during the next half-a-century.

"Square Talks" is Paul Van Gysegem's extremely rare release as a leader. Recorded live in 2019, he leads a sextet of seasoned Belgian musicians (trumpeter Patrick De Groote even played with Van Gysege on his above mentioned debut in 1971!) plus younger generation Czech ex-patriate drummer Marek Patrman.

I listened to this album during the last few days, when the weather outside was really freaky - the snow was falling day after day in the end of April, which isn't usual, even for us living in Northern Europe. It recalled for me the times when I was much younger, probably a teen, when winters were much colder and much longer. "Square Talks" music fitted pretty well to this deja vu feeling.

Van Gysegem's band doesn't demonstrate virtuosity or technical equilibristic at all. They play mature mid-tempo chamber avant-garde jazz as if it is still early 70s outside. Warm wooden bass, excellent sound and an almost non-existing anymore atmosphere of freedom, and escape with a touch of lyrical melancholy. Yeah, we all know that this world doesn't exist anymore, but what a beautiful world it was!

During some last years I found out some excellent artists, playing music without even a touch of some of the modern trends of the few last decades - fusion, hip-hop, electronics, even funk. Free-jazz, coming straight from the late 60s, plus some European chamber traditions, sometimes local folk elements. These artists are often based outside of the world's jazz capitols, as New York or London, and playing their own jazz in such different places such as Sardinia or Serbia. That absence of whole musical layers or decades of influence makes their music sound very special. Paul Van Gysegem's music works the same way, it's a nowadays recording but with a well-preserved spirit of European late 60s without being nostalgic or self-parodying at all. Not sure, if it works for those knowing about 70s from internet and movies only, probably to feel that spirit one needed to experience it in one way or another from living when it was the elixir of the day.

Those with still a strong memory will recognize it in this music quite soon , others can just try, why not?

Patrick Auwelaert, Ohlalala Be!Music Magazine (29/04/2021)
Paul Van Gysegem (1935, Berlare) is wat men noemt een dubbeltalent: hij blinkt uit in twee artistieke disciplines. Enerzijds is hij beeldend kunstenaar, anderzijds muzikant. Zijn instrument is de contrabas, die hij zelf leerde bespelen. Stilistisch is hij verknocht aan jazz, freejazz en vrije, geïmproviseerde muziek.

Van Gysegems kompanen op ‘Square Talks’ zijn Cel Overberghe (tenor- en sopraansax), Patrick De Groote (trompet en bugel), Erik Vermeulen (piano) en Marek Patrman (percussie/trompet op track 5). Stuk voor stuk doorgewinterde muzikanten die het klappen van de zweep kennen en over een grote dosis maturiteit beschikken.

‘Square Talks’ telt acht tracks die al improviserend tot stand kwamen op 19 september 2019 in jazzclub JazzCase in het Dommelhof in Pelt. Opvallend is dat geen enkele track de achtminutengrens overschrijdt. Voor vrije improvisaties is dat eerder uitzonderlijk.

Vrije improvisatie is een spel van vraag en antwoord, van actie en reactie. Een muzikant speelt enkele noten of een motiefje – zonder te steunen op een partituur – en een andere reageert daarop. Een derde spitst de oren en ‘mengt’ zich in de dialoog. Hij breit er een vervolg aan of laat het muzikale gesprek dat spontaan ontstaat een andere richting uitgaan. Zo ontwikkelt zich gaandeweg een muzikale structuur met – in het beste geval – het karakter van een compositie. Drukke passages wisselen daarbij af met meer contemplatieve. Beschouw het als een geanimeerd gesprek waarin zowel plaats is voor hoog oplaaiende emoties als voor redelijke argumenten. Maar dan vertaald naar muziek.

‘Square Talks’ laat een uitgebalanceerde indruk na. Op alle tracks hangt er een veelbelovende spanning in de lucht die doet uitkijken naar wat volgt. Avontuur is het sleutelwoord op dit album. Korte frasen en staccato passages, die een misleidend gevoel van onvoltooidheid oproepen, overheersen. Toch staan die nergens het vloeiende verloop van de muziek in de weg. Vergelijk het met het pianospel van Thelonious Monk. Daarin lijken tal van ‘gaten’ te zitten. Die momenten van stilte zijn echter zo suggestief dat de aandachtige luisteraar ze als het ware zelf invult met noten, zodat het geheel toch als een geheel klinkt.

‘Square Talks’ is een vitaal, toegankelijk en organisch klinkend album van vijf muzikanten die geen uren nodig hebben om hun ‘zegje’ te doen. Vijftig minuten volstaan voor acht beknopte muzikale gesprekken met een grote zeggingskracht. Top!

Eric Therer, JazzMania (15/04/2021)
Les notes intérieures de la pochette l’indiquent à la façon d’un aimable avertissement : il ne faut pas juger l’homme par la taille de sa discographie ! De fait, celle de Paul Van Gysegem se réduit à une poignée de parutions. C’est peu au regard de son âge avancé (85 ans) et du parcours qu’il a suivi depuis plusieurs décennies, à la fois comme contrebassiste mais également comme compositeur. Actif au sein de la scène gantoise dès la charnière des années 60 et 70, on lui doit l’organisation de bon nombre de concerts mais aussi l’album « Aorta », paru en sextet sous son nom en 1971. Un disque qui avait fait l’objet d’une réédition il y a dix ans par le label Futura, tant son avant-gardisme free ne s’est pas estompé à ce jour. Il a joué notamment aux côtés de Steve Lacy, de Fred Van Hove ou encore de Mal Waldron. Parallèlement, Van Gysegem s’est forgé un nom comme artiste plasticien et certaines de ses sculptures sont visibles en plein air. Mais, c’est peut-être au sein de la formule du quintet qu’il (re)trouve la quintessence de son art. Accompagné par Cel Overberghe au sax, Patrick De Groote à la trompette et au cor, Erik Vermeulen au piano et Marek Patrman aux percussions, il dit se sentir comme « à la maison » avec ceux qu’il nomme ses comparses de route. Musicalement, les cinq évoluent dans les parages d’un jazz en grande partie improvisé (le disque est enregistré live au JazzCase à Pelt en septembre 2019), articulé par des petits phrasés libres, spontanés et contrastés qui parfois ne conduisent nulle part, mais qui peuvent aussi vous guider à des lieues de distance entre ce que vous aviez cru percevoir et ce que vous percevez réellement. Une musique ouverte, assurément, et ce dans tous les sens du terme.

Bernard Lefèvre, Jazz'Halo (19/03/2021)
In de jaren 60 was de Gentse beeldhouwer, schilder, graficus en jazzbassist Paul Van Gysegem (1935) het boegbeeld van de freejazz. Samen met Patrick De Groote en Cel Overberghe groeide de aanzet van het Avant-garde festival in het Gravensteen in Gent.

Met ‘Boundless’ (El Negocito Records 2017) kwam Paul Van Gysegem na zovele jaren opnieuw in de kijker, samen met Patrick De Groote en Chris Joris. En in september 2019 nodigde hij de vertrouwde rasmuzikanten van het eerste uur uit en verruimde zijn kwintet met pianist Erik Vermeulen en drummer Marek Patrman voor een opname in september 2019 bij Jazzcase (Pelt). Die fijne locatie van Cees van de Ven moest intussen helaas de deur sluiten.

En natuurlijk past dit bij het alternatieve label van Roger Verstraete. Hij brengt de opname nu uit met een hoesafbeelding uit het werk ‘Scores’ (2016) en binnenin een schilderijweergave (2018) van Paul Van Gysegem.

Laat je niet afschrikken door de sixties referenties, Paul van Gysegem toont zich als herboren en blikt niet terug op het verleden. ‘Square Talks’ klinkt vanaf het begin ontvallend fris en open (‘Haaks’), leidt tot verkennende met wisselende conversaties (‘Brisk’, ‘Wings’), wervelende expressie (‘Shout’, ‘On The Edge’), en zelfs vrij poëtische en introspectieve uitdieping (‘Woodpecker’, ‘Melancholia’ - met Cels persoonlijke herinnering aan Joske), maar is zeker vrijgevochten en free (‘Square Talks’).

Pianist Eric Vermeulen bewijst hoe inventief en raak hij met toetsen omgaat. Patrick De Groote en Cel Overberghe zijn de kleurrijke bruggenbouwers, Paul Van Gysegem de drijvende inspiratie en Marek Patrman de subtiele finesse (‘On The Edge’).

‘Square Talks’ vraagt een onvoorwaardelijke benadering, eens je in het muziek verzeild geraakt, kun je je er moeilijk van losmaken en valt er telkens opnieuw wat te ontdekken. Uiteraard is een livebelevenis de beste voorwaarde om de diepte van deze muziek te ervaren!

Ferdinand Dupuis-Panther, Jazz'Halo (14/03/2021)
Paul Van Gysegem ist nicht nur Musiker, sondern auch Bildhauer und Maler. So verwundert es nicht, dass das Cover von ihm gestaltet wurde. Es stammt aus der Serie „scores“ aus dem Jahr 2016. Zu sehen sind schlierige über horizontalen Linien, die an Notenlinien denken lassen. Insgesamt scheint die Arbeit der Richtung des Informel zugeordnet werden zu können. Auch an die „Kritzeleien“ von Cy Twombly muss man beim Anblick der Coverkunst denken. Doch im Weiteren soll es nicht um den bildenden Künstler Van Gysegem gehen, sondern um den Kontrabassisten, der sich der freien Improvisation verschrieben hat. Seit 1965 ist er mit verschiedenen Musikern in Belgien aufgetreten, darunter Fred Van Hove und den beiden im jetzigen Quintett vertretenen Musikern Patrick De Groote (trumpet/flügelhorn) und Cel Overberghe (tenor and soprano saxophone). Die Band wird vervollständigt durch den Pianisten Erik Vermeulen und den Perkussionisten Marek Patrman. Zu erwähnen ist außerdem, dass Van Gysegem Mitbegründer des Avantgarde-Jazz-Festivals auf dem Gravensteen (Gent) war.

Aus den Liner Notes von Guy Peters scheint mir nachstehende Bemerkung besonders erwähnenswert: „Don't judge a man by the size of his discography. Paul Van Gysegem can only be heard on a handful of releases, but he played a crucial role in the development and visibility of improvised music in Belgium. More than half a century ago, he started inviting international heavyweights to Ghent and performed with many of them. Aorta, recorded by his Sextet in 1971, was one of the key documents of that turbulent era and was rightfully reissued by French Futura label in 2011. However, let's not focus too much on accomplishments of the past. As the music on this new album confirms, Van Gysegem has never been one to look back on the 'good old days' and rehash what has been done before.“

Nach langer Zeit liegt nun Van Gysegems neuestes musikalische Werk als CD und als Vinyl vor. Und die Fachpresse ist voll des Lobes: "De leider zelf imponeert met sonoor strijkwerk en solistische bijdragen die ademen. Hij plaatst zich hiermee in een categorie van leeftijdsgenoten als Barre Phillips of de onlangs overleden Gary Peacock." [Herman te Loo, Jazzflits NL nummer 353 p.11 (08/03/2021)] Und eine andere Stimme: "Deze cd is dus een absolute aanrader, puur luistergenot ! Voor mij al cd van het jaar 2021, en er zal veel moeten gebeuren om deze te overtreffen!" [Kris Vanderstraeten, Jazzepoes (08/02/2021)]

„Haaks“ und „Brisk“ sind zu Beginn des Albums zu hören. Des weiteren wurden Titel wie „Shouts“, „Wings“ und „Woodpecker“ eingespielt. Das Titelstück „Square Talks“ bildet den Abschluss des Albums. Alle Kompositionen entstanden im Moment und aus dem Moment heraus und wurden live aufgenommen. Zum harten Schwingen der Saiten vernimmt man bei „Haaks“ eine aufgeregte und aufgebrachte Trompetenstimme. Zwischentöne setzt der Pianist mit energievollen Tastensetzungen. Dazu gibt es ein kurzes Taktaktak des Schlagzeugers. Aufbrausend in der Stimme ist nach wie vor Patrick de Groote, der auf einen in Erdfarben getönten Bass trifft. Zeitweilig „duellieren“ sich Bass und Schlagwerk, als wären sie Ja- und Neinsager. Cel Overberghe tritt mit seinem Holzbläser hinzu, der sich stimmlich hier und da überschlägt. Gelegentlich vernimmt man aber auch weichgezeichnete Saxofonpassagen. In toto klingt das, was wir hören, eher nach Aufschrei, auch in der Melange aller Beteiligten.

Für Beruhigung sorgt nicht einmal der Bass. Wirrwarr wird bis zum letzten Takt zelebriert. Unordnung wird zur Ordnung gemacht, oder? Bewegt und mit gewissen Redundanzen zeigt sich der Pianist Eric Vermeulen in „Brisk“. Man hat im Übrigen den Eindruck, dass nicht nur der Pianist das Bild von rasch dahin ziehenden Cirruswolken malt. Nur der Bassist Van Geysegem setzt auf Bodenständigkeit. So gibt es widerstreitende Stimmen im Ensemble, in dem auch dramatisches Drumming für Bewegung sorgt, mal ganz abgesehen von Cel Overberghe an den Holzbläsern. Im weiteren Verlauf sind es nicht nur Cirruswolken, die wir als Bild aus der Musik destillieren können, sondern auch Windböen, die durch das Kronendach von Laubbäumen streifen. Man hört gleichsam auch die im Wind schwirrenden Oberleitungen. Für eine gewisse Entspannung sorgt der Bassist, knurrend mit tiefer Stimme. Wie ein Rufer, der wichtige Botschaften zu verkünden hat, hört sich Patrick de Groote in „Shouts“ an. „Hört mal her!“ ist der Beginn der Botschaft, in die auch der Saxofonist des Quintetts eingebunden ist. Kurze Entrüstungen hören wir hier, dort eher Beschwichtigungen. Selbst der Pianist, der sich im Diskant versteigt, tritt als Mahner und Rufer auf, wenn auch nicht so lautstark wie der Trompeter und der Saxofonist des Ensembles. Zwischenspiele des Pianisten Eric Vermeulen bringen Entspannung mit linearen Klanglinien.

Atemrauschen spielt bei „Wings“ eine nicht unwesentliche Rolle im Klanggemälde. Dieses Rauschen endet in hochtönigen Klangeruptionen, zu denen der Bassist tiefe Akzente setzt. Aus dem Rauschen kristallisiert sich schließlich eine lineare Trompetenstimme heraus, ehe dann Eric Vermeulen rinnende und sprudelnde Klangelemente aneinanderfügt. An „Flügel“ und „Fliegen“ – so wie es der Titel verheißt – muss man beim Zuhören nicht unbedingt denken. Bei „Woodpecker“ lauscht man nicht dem distinkten Klopfgeräusch, das der Specht bei der Nahrungssuche macht, und wenn dann nur gelegentlich, dank des Bassisten. Stattdessen hören wir einen röhrenden Bass und das Tastenrinnsal, das uns Eric Vermeulen präsentiert. Zudem hören wir ein nervöses Saitenzupfen. Nur mit viel Fantasie kann man im weiteren Spiel von Vermeulen das Tok-Tok des mit dem spitzen Schnabel in die Baumrinde schlagenden Spechts vernehmen. Sirrend äußert sich Patrick de Groote mit gedämpfter Trompete. Aber wo ist der Specht? Zum Schluss verstricken sich die Musiker in „Square Talks“. Doch was sind eigentlich „Quadratische Gespräche bzw. Platzgespräche“? Die Bläser sind lautstark und überschlagen sich in ihrem Sprechfluss. Eric Vermeulen scheint mit seinen akzentuierten Tastenklängen auf Bedacht hin orientiert. Derweil scheinen sich die beiden Bläser nicht grün zu sein. Rede und Gegenrede wechseln sich ab. Argumentationsfäden werden gesponnen, ob nachvollziehbar oder auch nicht. Irgendwann beruhigt sich der Bläserzwist und es ist an Eric Vermeulen zu reden. Doch dazu hat er nur kurz Gelegenheit, ehe dann wieder die Bläser am Zuge sind. Insgesamt hat man das Bild vor Augen, dass nicht miteinander gesprochen wird, sondern gegeneinander.

Eddy Westveer, Jazzradar Nederland (14/03/2021)
Paul Van Gysegem heeft vanuit zijn veelzijdige persoonlijkheid een manier gevonden om de actuele jazzmuziek te verweven met zijn werk als kunstschilder en beeldhouwer. De vormentaal die hij hanteert staat dicht bij de geest en de structuur – de manier van denken – van de muziek die hij speelt. In de geïmproviseerde muziek vindt hij het belangrijk om een verwante ingesteldheid te ontdekken bij hen die samenkomen om muziek te maken. Hij geeft vanaf 1965 als bassist talrijke concerten in zowat heel België en richt in de loop der jaren ook meerdere groepen op met wisselende bezettingen. Hij is medebezieler van de Avant Garde Jazzfestivals in het Gentse Gravensteen eind jaren ‘60 en van vele Jazzconcerten. Hij musiceert samen met Belgische toonaangevende muzikanten alsook buitenlandse markante jazzmusici waarmee hij een nauwe band heeft (bv. Fred Van Hove) of had (bv. Mal Waldron).

DOMMELHOF
De Dommelhof met de ambtelijke en weinig uitnodigende toevoeging “Provinciaal Domein” is de instelling voor podiumkunsten, cultuur en sport van de Belgische provincie Limburg. Het enigszins besloten complex herbergt onder meer theater-, vergader-, expositie- en repetitieruimte plus verblijfsgebouwen met restaurant en hotelfaciliteiten. Ook het omliggende klankenbos behoort tot Dommelhof. Tussen de bomen ligt daar een unieke verzameling spannende klankinstallaties verborgen. De 17 installaties van internationale klankkunstenaars staan verspreid in het Provinciaal Domein Dommelhof en hebben tot de verbeelding sprekende titels: Aandacht, Composed Nature, Fluisteroren, Houses Of Sound, Muziekdozen, Oor van Noach en Schwungbumm om er maar eens wat te noemen.

JAZZ CASE
Gepassioneerd jazzliefhebber en -fotograaf Cees van de Ven organiseert er sinds 2006 zijn JazzCase-concerten. Bij JazzCase ontstonden fraaie samenwerkingen doordat muzikanten vaak in residentie verbleven. Het accent bij deze concerten lag vooral op de avontuurlijke muziek. En daarmee zijn we in deze uitgebreide inleiding beland bij de oudste (85) actieve improvisator in Vlaanderen –Paul Van Gysegem– die met de opname Aorta (1971) met zijn sextet met o.a. Pierre Courbois en Jasper van ’t Hof de Europese improvisatie op de internationale kaart zette. En vijftig jaar na dato heeft de muziek van zijn Quintet aan zeggingskracht niet ingeboet. De op 8 februari 2021 gereleasde Square Talks werd live opgenomen op 19 september 2019 op het podium van Dommelhof in Neerpelt. Met geestverwanten Cel Overberghe op saxen, Patrick De Groote op trompet en flugelhorn, de gelauwerde pianist Erik Vermeulen en slagwerker Marek Patrman klinkt deze opname misschien wel als in de nieuwsgierige begintijd van de free-jazz. De nummers die ter plekke ontstonden zullen nooit meer hetzelfde klinken. De acht nummers klinken vreedzaam en beeldend (Woodpecker), dan weer donker en onheilspellend (Shouts), maar altijd op zoek naar de volgende noot, naar nieuwe muzikale routes en het contact met de andere muzikanten. Het verloop van de muziek is vaak onvoorspelbaar en wispelturig (Haaks). De interactie tussen de muzikanten is altijd spontaan en onderzoekend op het scherp van de snede. Samenwerking is het uitgangspunt in alle nummers. Subtiele en korte solo’s gaan snel weer over in samenspel. Van Gysegem bepaalt met een zachte basmelodie vaak de atmosfeer en laat de luisteraar zich inleven in de ziel van de scheppende muzikant (Melancholia).

Beoordeel een man niet op de omvang van zijn discografie. Paul Van Gysegem is slechts op een handvol releases te horen, maar hij speelde een cruciale rol in de ontwikkeling en zichtbaarheid van geïmproviseerde muziek in België. Met Square Talks deelt hij een prachtig concert!

Peter Van Laarhoven, United Mutations (13/03/2021)
September 19, 2019, the Paul Van Gysegem Quintet performed at JazzCase at the Dommelhof in Pelt, Belgium.
Next to Paul Van Gysegem (double bass), the ensemble featured Cel Overberghe (tenor and soprano sax), Patrick De Groote (trumpet and flügelhorn), Erik Vermeulen (piano) and Marek Patrman (percussion and trumpet).

This is improvised music at its best. Spontaneous, interacting, both giving and taking space. Beautiful.

Jacques Prouvost, Jazzques (11/03/2021)
The best way to listen to a free jazz record is to start from the beginning. It seems obvious. But that's my theory to understand, follow and let myself be surprised by getting a foot not possible. Still, of course, musicians need to get along, talk to each other, exchange, build, deconstruct, doubt, get lost, get back together...
Well, with "Square Talks", Paul Van Gysegem quintet album, this is what happens. And it's enjoyable!
So let's start from the beginning. The 85-year-old double bass player (who was one of the pioneers, at the time, of this music in Belgium) launches the first notes on which his old accomplice, trumpeter Patrick De Groote bounces. Then come join them Cel Overberghe (other monument) at the raging sax or nervous and pinch soprano, then Marek Patrman at drums and the untenable pianist Erik Vermeulen, more inspired than ever. It's popping everywhere!
Recorded live at JazzCase in Pelt, the quintet unfolds spontaneous compositions and improvisation as incandescent as unlikely with an amazing verve. Nothing can stop these five!
Ideas - not as abstract as one might imagine - follow each other. Every track, to evocative tracks, - from "Haaks" to ′"Melancholia (for Joske)" (the most ′"jazz" of them all) to "Brisk", "Shouts" or "On The Edges" - are built in straight up. Instant Creation! Freedom! Trance!
And we end with the explosive "Square Talks" where everything is (even more) allowed!
This album, witnessing an indestructible feist, takes you to the guts from start to finish! And it's amazing!

Herman te Loo, Jazzflits NL nummer 353 p.11 (25/02/2021) (08/03/2021)
Bij velen zal de naam van de Belgische bassist Paul van Gysegem geen luide bellen doen rinkelen. Behalve een heruitgave, in 2011 van een lp (‘Aorta’ uit 1971) en een cd uit 2017 (‘Boundless’), is er op plaat weinig van hem te horen. Maar wie hem op ‘Square Talks’ met zijn kwintet aan de slag hoort, kan niet anders dan concluderen dat de tachtiger een formidabel instrumentalist is. Voor het album (live opgenomen in Neerpelt in 2019) omringde hij zich met twee generatiegenoten (trompettist Patrick de Groote en saxofonist Cel Overberghe) en twee relatieve ‘jonkies’: pianist Erik Vermeulen (61) en drummer Marek Patrman (50). In hun geheel geïmproviseerde muziek doen ze wat je van zulke ervaren muzikanten mag verwachten: heel goed naar elkaar luisteren. Het vijftal laat elkaar aan het woord en gaat niet woest tekeer zoals je dat in de hoogtijdagen van de free jazz zou verwachten. Bovendien etaleert de groep een fraai gevoel voor lyriek, waarbij vooral De Groote het voortouw neemt. Een warme, vocale trompetstijl, waar geen enkel embouchureprobleem vat op lijkt te hebben gekregen. Helaas geldt dat niet voor het sopraan-saxspel van Overberghe, dat af en toe over het randje van de zuiverheid gaat. Op tenor is hij wel degelijk een krachtige blazer die met brede streken zijn verhaal schildert. Vermeulen is al jaren een lyrische grootheid in de Belgische jazz en de drumpartner uit zijn trio, Patrman, weet hij blindelings te vinden. De leider zelf imponeert met sonoor strijkwerk en solistische bijdragen die ademen. Hij plaatst zich hiermee in een categorie van leeftijdsgenoten als Barre Phillips of de onlangs overleden Gary Peacock.

Philippe Elhem, Le Focus Vif (25/02/2021) (25/02/2021) appréciation 10
Né aux États-Unis au début des années 60, le free jazz a bouleversé tout ce que l'on savait de la musique afro-américaine. Très vite, l'Europe apportera sa pierre à un édifice toujours vivace et auquel la Belgique a contribué, comme le démontre cet album live où l'on retrouve trois musiciens qui bousculèrent leur époque. Le leader et bassiste du groupe Paul Van Gysegem, le (merveilleux) saxophoniste Cel Overberghe et le trompettiste, Patrick De Groote -trio dont l'âge cumulé atteint aujourd'hui presque deux siècles et demi- en furent les pionniers inventifs. Square Talks, capté sur scène en 2019, est une merveille aussi surprenante qu'inattendue. Surprenante car loin de se livrer à un revival free, les trois fantastiques s'y réinventent sans renier ce qu'ils furent. Inattendue parce que sous la forme de compositions instantanées, ils ont enfanté, ici, d'une musique libre à la musicalité tout bonnement enthousiasmante. Complété par les talentueux Marek Patrman (batterie) et Erik Vermeulen (piano), le quintette nous offre avec Square Talks rien de moins que le premier chef-d'oeuvre discographique de cette année.

Georges Tonla Briquet, Jazzenzo jazzmagazine Nederland (19/02/2021)
Stel, je leest een boek over de verscheurde kunstschilder Francis Bacon en je hebt daarbij nood aan een passende soundtrack. Deze ‘Square Talks’ van contrabassist Paul Van Gysegem en zijn kwintet is precies dat.

Wat losse basnoten, trompettist Patrick De Groote die zijn verhaal schoorvoetend afsteekt en een eerste vinnige uitwisseling met pianist Erik Vermeulen. Om beurten argumenteren ze hun standpunt en gunnen ze elkaar wat denktijd. Saxofonist Cel Overberghe stapt naar voren als moderator met extra themapunten, aanvankelijk bedaard maar nadien toch wel geanimeerder.

Alhoewel af en toe heel scherp, chargeren de vijf betrokkenen nooit om hun gesprekspartners volledig in de hoek te duwen. Ze houden zich weliswaar niet aan de traditionele regels van een huiselijk gesprek maar suggereren aan de lopende band bizarre aanverwante ideeën, liefst op de meest onverwachte momenten. Aan de anderen om hun akkoord te betuigen of hier regelrecht tegenin te gaan. Op die manier maakt het rationele van de traditionele jazzetiquette plaats voor de ongebonden stellingnames van de improvisatie.

Assertief maar nooit agressief, verontrustend maar nooit puur choquerend, rauw en bruut maar tevens verlucht met een eigenzinnige poëtica, verwrongen maar ook met plotse rechtlijnige structuren. Inhoud primeert sowieso op de vorm. Vijf heren die de taal van de improvisatie beleven zoals het hoort: ze zijn zowel uitvoerder als luisteraar. Het blijft zo dat een geluidsdrager deze kunstvorm kadreert en beperkt. De live beleving in het moment zelf blijft de aangewezen manier om hier optimaal van te genieten.

Dat was het geval op 19 september 2019 in de JazzCase-Dommelhof voor deze ‘Square Talks’. Helaas zal dat niet meer mogelijk zijn wegens het definitief sluiten van dit podium in het Belgische Neerpelt. Een waardig souvenir aan een legendarische plek.

Ben Taffijn, Nieuwe Noten Nederland (18/02/2021)
‘Square Talks’ is een tribuut aan de man die JazzCase mogelijk maakte: Cees van de Ven. Een beter album om die tien jaar te gedenken is moeilijk denkbaar want dit was in alle opzichten een memorabel concert. Ik prijs mijzelf nog altijd gelukkig dat ik erbij kon zijn die avond in september 2019. In de eerste plaats memorabel omdat daar met bassist Paul van Gysegem, trompettist Patrick de Groote en saxofonist Cel Overberghe drie iconische musici op het podium stonden, alle drie gaven ze mede vorm aan de Belgische avant-garde van de late jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw. En in de tweede plaats om de wijze van musiceren van dit kwintet, verder bestaand uit pianist Erik Vermeulen en percussionist Marek Patrman en die ik destijds beschreef als: “een taal die gericht is op de schoonheid van de klank, het leggen van verbindingen, het zoeken naar nieuwe wegen in het nu en waarbij het zoeken van de schijnwerpers volledig afwezig is. Egoloze muziek.” Ach, ik ga het allemaal hier niet herhalen, lees het terug, beluister dit album en oordeel vooral zelf.

Dani Heyvaert, Rootstime (11/02/2021)
Wat is het fijn, vast te stellen dat Paul Van Gysegem een nieuwe plaat gemaakt heeft! Dat is namelijk niet iets, wat hij om de paar kaar doet: in bijna een halve eeuw, zijn de releases met zijn naam erop, op de vingers van één hand te tellen en toch is hij zowat de deken van de vrije jazz in onze contreien. Hij heeft ongeveer alles en iedereen begeleid, van overal ter wereld en voor jonge muzikanten is zijn werk een ijkpunt, een instituut en met deze plaat bewijst hij alweer hoe terecht die reputatie is. Free jazz, of improvisatie) jazz is werkelijk alleen voor de allergrootsten weggelegd en misschien ligt het daaraan, dat de muziek weleens als “moeilijk” of “hermetisch” weggezet wordt. Ik ga mezelf absoluut niet tot kenner uitroepen, maar mettertijd heb ik wel geleerd dat, naast het technisch vernuft van de uzikant, er voor de luisteraar eigenlijk alleen een “open oor” nodig is om van het genre te kunnen genieten.

Van Gysegem kent zowat de hele wereldscène in zijn vakgebied en dus is het nauwelijks te verwonderen, dat hij, voor de residentie, waar deze plaat het resultaat van is, een kwartet geweldige collega’s wis te strikken om met hem mee te gaan naar het Peltse Dommelhof en daar een week lang op zoek te gaan naar wat vrije improvisatie vandaag zou kunnen betekenen. Naast Van Gysegem zelf en zijn bas, horen we hier dus Cel Overberghe op saxen, de herrezen Patrick De Groote op trompet en flügelhorn, Erik Vermeulen op piano en zijn kompaan Marek Patrman op percussie en één keertje ook op trompet. Dat is een verzameling talent, waar je als luisteraar al bij voorbaat je petje voor afneemt, maar, zodra je de plaat een paar keer gehoord hebt, kun je niet anders dan daar een paar diepe buigingen aan toevoegen.

De kunde van die heren en hun vermogen om wat in hen opkomt ogenblikkelijk in klanken om te zetten, zijn simpelweg indrukwekkend en iets zegt me, dat zulks goeddeels te danken is aan wat je “ervaring” zou kunnen noemen, of “bevrijding”: je hoort en voelt dat dit gezelschap geen vaststaand kader nodig heeft, geen conventies behoeft, om de muziek, inclusief de stiltes, voor zich te laten spreken: elke noot, die de vijf produceren wordt door de anderen met liefde en respect ontvangen en behandeld. De vijf voelen kennelijk ook geen enkele behoefte om individueel te schitteren, al bevat de plaat menig moment, waarop één van hen, of een paar, de ruimte krijgt en inneemt, om geraffineerde en inventieve solo’s neer te zetten, die nochtans nergens het collectieve opzet verstoren. Deze heren communiceren via hun muziek in een taal die je misschien niet bij aanvang beheerst, maar die, na een paar luisterbeurten, helemaal open plooit en niet alleen vernuftig klinkt, maar, jawel, maturiteit en doorleefdheid etaleert.

Acht nummers maken van deze 50 minuten durende verzameling muziekjes een heuse luisterervaring, die misschien ongebruikelijk is in haar vorm, maar net daardoor, of alleszins mede daardoor, bijzonder klinkt en naar (veel) meer doet verlangen. Er zijn best wel wat stukjes op het web terug te vinden, die je een idee kunnen geven van wat de hele plaat voorstelt. Ik zou u aanraden bij opener “Haaks” of bij de afsluitende titeltrack. Wil u echt het neusje van de zalm, zoek dan even “Melancholia (for Joske)” op en dompel jezelf onder in het bijzondere universum van een kwintet dat, zo helemaal aan het begin van dit jaar, een waar meesterwerk neerzet. Paul Van Gysegem is 85 en vijfentachtig is prachtig!

Jean Claude Vantroyen, Mad Le Soir p.16 (10/02/2021)
Paul Van Gysegem est un peintre et sculpteur renommé. C’est aussi un contrebassiste apprécié. Dans cet album, le premier en tant que leader depuis 50 ans, Van Gysegem, 85 ans, entre-tisse son travail de plasticien et celui de musicien. C’est-à-dire que derrière des structures qui, pour un non-musicien comme moi, paraissent quasiment absentes, il se laisse aller à des improvisations collectives et spontanées avec les potes de son quintet : Cel Overbergh aux sax, Patrick De Groote à la trompette, Erik Vermeulen au piano et Marek Patrman à la batterie. Tous des musiciens avides d’ouverture et d’aventure. Je vous l’avoue, ce jazz libéré des formes et des contraintes me laisse les oreilles froides et peu sensibles. Malgré des fulgurances soudaines et certaines, mon amour du jazz ne va pas jusque-là.

Peter De Backer, de Standaard (09/02/2021) ****
De schoonheid blijft komen.

Nu al tien jaar blijft het Gentse El Negocito Records koppig tegendraadse muziek uitbrengen. Deze cd van bassist (en beeldend kunstenaar) Paul Van Gysegem, zijn eerste onder eigen naam in bijna vijftig (!) jaar, past als gegoten bij de avant-garde-esthetiek van het label. In acht geïmproviseerde stukken, live opgenomen in september 2019 bij Jazzcase (Pelt), gaat Van Gysegem het gesprek aan met Patrick De Groote (trompet), Cel Overberghe (sax), Erik Vermeulen (piano) en Marek Patrman (drums). Dat leidt in het openingsnummer ‘Haaks’ meteen al tot prikkelende conversaties – met De Groote en Overberghe speelde de bassist ook al samen eind jaren 60, toen hij mee de befaamde freejazzfestivals in het Gentse Gravensteen organiseerde. ‘Brisk’ start als een storm, met wervelend pianospel van Vermeulen – de hele cd lang in grote doen. De muziek is vaak hoekig, een zeldzame keer lyrisch – ‘Melancholia’ doet zelfs wat aan ‘Lonely woman’ van Ornette Coleman denken. Boeiende cd waar je bij elke luisterbeurt meer schoonheid in ontdekt.

Kris Vanderstraeten, Jazzepoes (08/02/2021)
De prachtige muziek op de cd "Square talk" verdient alle aandacht en muzikale superlatieven die ik in huis heb. Alles is aanwezig : stijl, veel subtiliteit, concentratie, emotie, swing en ruimte, timing, creatieve ideeën en dat allemaal door de grote unieke muzikale verbondenheid tussen deze muzikanten. Ieder van deze acht korte nummers zijn dan ook schitterende juweeltjes ! Dit is geen heftige militante freejazz met schreeuwende blazers ,bonkende pianisten en zwetende drummers. Eerder "onderkoelde" vrije muziek met klare abstracte improvisaties waarin iedere muzikant eigen ruimte tot expressie heeft. Soms hoor ik er zelf een soort soundtrack in voor zwart-wit kunstfilms uit de sixties of seventies ! Bassist Paul Van Gysegem schetst en strijkt sierlijke abstracte lijnen en puntige klanken, met veel intensiteit en gevoel voor detail, zijn ingebeelde partituur is de geweldige schilderij op de kaft van deze cd. Vol vuur, zacht en high pitch glijden de dialogen, solos en abstracte klanken van de creatieve trompet van Patrick De Groote en dito tenor en sopraan saxofonist Cel Overberghe over de prachtig lyrische pianoklanken van pianist Erik Vermeulen, met jazzy touch ! Het fris en zéér subtiel percussiewerk van percussionist Marek Patrman in voortdurende dialoog met de bas schittert met zingende cimbalen, juist geplaatste tikjes en takjes en helder snaar en trommelwerk. ( voor mij een ontdekking !) En heel belangrijk ook, is de geweldig mooie live opname van Piet Vermonden, noem hem zesde muzikant van dit quintet.

Deze cd is dus een absolute aanrader, puur luistergenot ! Voor mij al CD van het jaar 2021, en er zal veel moeten gebeuren om deze te overtreffen !

Pierre Dulieu, Dragonjazz (08/02/2021)
Entrelacer sa musique avec sa propre peinture et/ou sculpture n'est pas une chose banale. C'est pourtant ce que tente de faire régulièrement le contrebassiste Paul Van Gysegem. Surtout connu du grand public pour sa monumentale sculpture à la Station Saint-Pierre à Gand, Paul est aussi une figure importante du jazz avant-gardiste depuis au-moins 1965 ainsi qu'un peintre renommé de formes abstraites qui excitent l'imagination (voir le dessin de la pochette de Square Talks, pensé comme une partition, qui fait partie de la série "Scores").

Pour cet album en quintet avec le saxophoniste Cel Overberghe, le trompettiste Patrick De Groote, le pianiste Erik Vermeulen et le batteur Marek Patrman, le contrebassiste dessine des formes musicales qui émergent lentement du chaos. Sur Haak par exemple, les musiciens agissent comme des sculpteurs qui, partant d'un bloc de pierre brute, révèlent progressivement l'objet qui y était caché. Mais ici, il s'agit d'une œuvre collective, chacun attaquant la matière à sa façon pour finalement contribuer à une forme sonore dense et précise même si elle rend obsolète toute rassurance mélodique et toute tentative de définition.

Ce free-jazz varie d'un titre à l'autre. En dépit de leur déconstruction, certains morceaux accaparent par leur climat apaisé comme Malancholia For Joske qui sonne presque comme un jazz improvisé normal. D'autres comme Shouts, dont le nom affiche clairement les intentions, sont l'expression d'une esthétique radicale qui provoque mais intrigue. D'autres encore, comme Woodpecker, inventent des bruits en se jouent des codes du jazz pour finalement développer une atmosphère évocatrice.

Cette musique abstraite qui conviendrait parfaitement comme bande sonore d'une exposition des œuvres de Paul Van Gysegem plaira surtout aux amateurs de jazz libre ou aux fidèles des galeries d'art contemporain (comme le S.M.A.K. - Stedelijk Museum voor Actuele Kunst - à Gand) qui exposent les secrets et les déchirures du monde réel plutôt que ses apparences visibles.