Georges Tonla Briquet, jazzenzo jazzmagazine (27/06/2018)
Nu de Parijse studentenrevolte van mei 1968, die voor een culturele omwenteling zorgde, na vijftig jaar weer in de culturele actualiteit staat, krijgt de Vlaamse contrabassist en beeldend kunstenaar Paul Van Gysegem hopelijk opnieuw wat meer aandacht. Met twee uitgaven die wat onder de radar bleven, is daar alle reden voor.

Van Gysegem was er bij sinds begin jaren zestig. De nieuwe stromingen, avant-garde, free jazz en performances, hij stond telkens op de eerste rij. Een halve eeuw later blijkt hij nog steeds genoeg ideeën te hebben.

Voor 'Boundless' trok hij binnen een jaar drie dagen de studio in samen met percussionist Chris Joris en compagnon van het eerste uur trompettist Patrick De Groote, om vier trio-stukken en vijf duo's in te blikken. Afhankelijk van de data is Joris te horen op drums, percussie, ngoma handtrom en zelfs piano terwijl De Groote het houdt bij trompet en flugelhorn. Van Gysegem blijft trouw aan zijn contrabas.

Echt voorbereidend werk was er niet. Wel hadden de drie hun bagage van jarenlange ervaring als improviserende muzikanten. De negen nummers noemen ze dan ook geen composities maar 'instantaneous improvisation'. "Een wonderbaarlijke reis, tegendraads, terwijl duizenden klankflarden de hemel vullen met nieuwe geluiden, tekens en eeuwige gebaren," aldus Van Gysegem.

Het zijn verhalen die je als luisteraar het beste zelf ontdekt. Afhankelijk van je achtergrond duiken beelden en percepties op. De zacht zoemende geluiden, de krachtige stroomstoten, de alliteratie van noten, de korte solomomenten, de chaotische climax, het zijn aanleidingen om je fantasie te stimuleren. Een handleiding krijg je niet van deze heren. Het is genieten, elk op zijn eigen manier.

Je kan het ook vergelijken met een hoorspel waarbij de drie hoofdpersonages afwisselend overleggen, filosoferen, met elkaar in de clinch gaan om uiteindelijk toch steeds tot een vergelijk te komen. Imponerend hoe ze telkens weer samen convergeren naar eenzelfde punt.

Peter Van Laarhoven, United Mutations (24/06/2018)
Two years ago, the Belgian Negocito record label released two trio concerts by artist, painter, sculptor, double bass player Paul Van Gysegem. Actually, it was one album that consisted of one CD (Paola Bartoletti, Bart Maris and Paul Van Gysegem) and one DVD (video recording with Giovanni Barcella, Eric Vermeulen and Paul Van Gysegem). Two beautiful concerts in one package.

Last year, Negocito Records added another fine release to Paul Van Gysegem's discography. This time, the ensemble is made up of percussionist Chris Joris, trumpet player Patrick De Groote and Paul Van Gysegem on double bass. All three musicians are well-known in the Belgian free jazz / improvised music scene. Paul De Groote even played with Paul Van Gysegem on his "Aorta" album in 1971 !!

For "Boundless", the trio got together for three separate days. One in November 2015, one in May 2016 and one in August 2016. The result is an impressive, energetic album on which the musicians explore and communicate. Boundless, if I may say so.

Recommended listening.

Bernhard Oskar, Spielhaltungen, angespielt #001 (28/03/2018)
Gemein mit anderen Prozessen sozialer Interaktion ist der Dynamik der freien Gruppenimprovisation die Anlage, infolge fehlenden gemeinsamen Vokabulars und divergenter Persönlichkeitsmerkmale zu ausweglosen Spannungen und voneinander getrennten Sphären, anstatt zu einem homogenen Ganzen und musikalischem Einvernehmen zu führen. Wenngleich unauflösbare Konflikte zweifelsfrei in außerordentlich reizvollen Hörereignissen münden können, stellt die Emergenz eines spontanen Gruppenkonsens immer einen Vorgang besonderer Qualität dar.

Auch wenn sich für das Gelingen eines solchen Einklangs mit Sicherheit kein allgemeingültige Leitfaden formulieren lässt, so ist wohl unwiderlegbar, dass ideale Kommunikatonssituationen zumindest als Katalysator eines solchen fungieren. Dies verdeutlicht der hier stellvertretend für das Album "Boundless" angespielte Titel "Talking" auf nahezu paradigmatische Art und Weise.
Es mag der Reife der international zu wenig rezipierten Belgier geschuldet sein – Bildhauer und Bassist Paul Van Gysegem, der seine Wurzeln im Free Jazz der 1960er Jahre hat, Trompeter Patrick De Groote, der ab 1966 Ensemblepartner in Van Gysegems Sextet war und Percussionist Chris Joris, ebenfalls bereits in den 1960er Jahren an der Seite von Fred Van Hove spielend – dass es ihnen die Herstellung eines solchen idealen kommunikativen Rahmens, der den Partnern notwendige Freiräume öffnet und zugesteht, die feine Balance zwischen Ab- und Unabhängigkeit hält und allen Ensemblemitglieder gleichberechtigte Teilhabe garantiert, scheinbar mühelos gelingt — jedenfalls verdichten sich die individuellen Erfahrungsschätze und Präferenzen der beteiligten Akteure über die Spieldauer des Albums zu einem geteilten musikalischen Idiom, das die titelgebende Grenzenlosigkeit weniger als Unmaß nebeneinander stehender ästhetischer Spezifika erscheinen, sondern als Potential eines offenen, partizipativen Kommunikationsrahmens begreifen lässt."

eNR065: Boundless by Patrick De Groote / Chris Joris / Paul Van Gysegem
Stef, The Free Jazz Collective (26/03/2018) ****½
This review was long due. A fantastic trio album that's been listened to dozens and dozens of times during traffic jams, during smooth traffic and at home, with more time and attention. And attention and time is what this music deserves. It's a set of nine tracks of free improvisation between Belgium's veteran jazz musicians.

Paul Van Gysegem plays bass. He is a visual artist - both painter and sculptor - and a musician with roots going back to the early free jazz period in the 60s, including the organisation of avant-garde festivals. Van Gysegem released "Aorta", his first sextet album, already in 1971. He played with Lacy and Waldron, and of course also with Fred Van Hove, Belgium's first real avant-garde improv pianist. Chris Joris is a percussionist, pianist (as on some tracks on this album) and educator, incredibly knowledgeable about African rhythms and instruments. Patrick De Groote plays the trumpet. Again, he's not very well known internationally, but he was already a member of the above mentioned sextet in 1971. Together, they are around 220 years old.

Some fifty years later, they meet again to deliver this wonderful album of freely improvised pieces, four in trio format and five duets between trumpet and bass. It is exceptional for a number of reasons. First, the music is solid: determined, open-ended, sensitive, respectful, crisp, creative. Second, this is today's music, and very much so: little stories evolve with only one purpose: to co-create quality music in the moment. No need for structure or patterns, just interactive explorations that each remain focused and coherent. Third, it is so full of energy and joy: you can feel how the musicians like it themselves. There is nothing 'tired' here, quite to the contrary, it's fresh, young in spirit and approach. It doesn't sound like their zillionth performance. It sounds like they're full of enthusiasm to start something new. Fourth, it's incredibly entertaining too. Despite the limited line-up, ideas abound, and the high quality is maintained throughout. And fifth, the sound quality is also very good.

It is boundless, as its title suggests. And what a pity that their published output is so limited."

Avant Scena Contemporary music blog (24/09/2017)
"Boundless" is the new improvised music album released by "el Negocito Records". Album was recorded by three experimental jazz masters – Patrick De Groot (trumpet & flugelhorn), Chris Joris (drums, percussion & piano) and Paul van Gysagem (double bass). The improvisations by musicians are full of extraordinary sounds and timbres, unpredictable stylistic waves and have a new – innovative and evocative sound. Paul van Gysagem music since the beginning of his musical career was based American avant-garde and experimental jazz. He tried to create a new musical language which is based on avant-garde jazz, experimental music and various contemporary music styles. Patrick De Groote started to play avant-garde jazz in 1965. Because of original and expressive playing style he was asked by Paul van Gysagem to join a free jazz ensemble. His playing was strongly effected by such avant-garde jazz masters as Ornette Coleman, Cecile Taylor and Don Cherry. Paul van Gysagem and Patrick De Groote are the pioneers of Belgium jazz scene. Original and expressive improvising, free and innovative musical experiments are the main elements of their compositions. Drummer, composer and pianist Chris Joris is one of the most famous avant-garde jazz figure in Europe scene. During the years of creative activity he had created expressive and essential playing style which is based on various countries ethnic music intonations and rhythmic elements and avant-garde jazz synthesis.

Album music has interesting and unique sound. All 9 compositions of the album are based on free improvised music and avant-garde jazz elements. Expressive, evocative and very contrasting with each other collective improvisations are the main elements of the compositions. Dynamic rhythmic, wide variety of unusual sounds and timbres, extended playing techniques and constantly changing harmony are just a part of the most important elements of these compositions. Trumpeter's Patrick De Groote melodies are colorful and expressive – various extended playing techniques are blended together and essentially fits with dissonance harmony, sharp chords, virtuosic blow outs, riffs and pasages. These melodies gently fit together with bass. Paul van Gysagem melodies are based on subtle and interesting improvising. The strange noises, separate sounds and timbres, free structure and ethnic music melodies intonations are essentially combined together in his improvisations. Drummer Chris Joris give a very strong rhythmic basement for the compositions. He also try out many different playing techniques and ways to extract an extraordinary sound. Drum rolls, very wide and colorful variety of timbres and sounds, dynamic rhythmic are the main elements of his improvisations. Various rhythmic formulas of various countries ethnical music are mixed with free and dynamic avant-garde jazz rhythmic. Piano melodies are also very important part of the compositions – it give a solid harmonic and melodic basic for some of the compositions. Sharp dissonances fit together with soft and relaxing chords and make an essential sound. Wide variety of musical expressions and timbres, evocative and expressive improvising create original and unique sound of these compositions.

Ken Waxman, Jazzword (18/09/2017)
Spanish explorer Ponce de León' 1513 discovery of Florida when purportedly searching for the fabled fountain of youth fades in importance at least musically when you consider the achievements of Ghent bassist and visual artist Paul Van Gysegem. On this, his newest CD, Van Gysegem appears to have discovered both musical themes as promising as Florida tuned out to be as a settlement … and the fountain of youth. Well only figuratively. At 81, Van Gysegem is playing with the same fire and invention he demonstrated in 1971 on his first LP, Aorta, a classic of Belgian Free Jazz. After more than 50 years of musicianship, it appears Van Gysegem has more-than-expected insights into maintaining creativity.
His partner on every track but one on Boundless is trumpeter/flugelhornist Patrick De Groote, also part of the sextet that recorded Aorta, and who returned to active playing in 2005 after a 30 year absence. Adding the youth element on five of nine tracks is drummer, percussionist and pianist Chris Joris, a mere 64, who has worked with many Belgian musicians as well as French reedist André Jaume and American tuba player Bob Stewart. Joris who began his career as a pianist, spectacularly colors "Frinket" with graceful chords whose palimpsest-like impact indirectly regularizes the pumping double bass and trumpet blasts. Alternately, concentrating on hand percussion his conga-like resonations work into a sinewy duet with Van Gysegem's wood hammering on the bull fiddle, producing more resemblance to lumberjack-hewed logs than a "Leaflet" on the track of that name.
With De Groote excelling in tropes encompassing buttery flugelhorn decorations on "Windward"; trumpet lines that can be hand-muted and sweeping as on "Hakketak"; or brawny braying on "Talking"; the group's versatility is triangular as well as triumphant. On the last tune for instance, the brass man's graceful elaborations reach their zenith to such an extent that Van Gysegem's spiccato leaps on the strings to the highest and expressive pitches are needed to maintain an animated dialogue. With theatrical-like thrusts, the trio wraps up the final "No Comment" with enough extended techniques for all concerned to produce the equivalent of an effects laden Imax film with a cerebral plot. This straightforward but layered sequence overlaps brass plunger tones, rhythmic wooden stick shoved among bass string reverb and popping thumps from Joris so that it showcases unexpected timbral paths even as it strengthens the theme.
The concluding comment – and it's anything but "No Comment" – is that on the evidence here age hasn't adversely affected anyone on this memorable session. Furthermore, if this musical fountain of youth business keeps germinating, who knows what the future may bring to improvised music?

Dani Heyvaert, Rootstime.be (07/2017)
Ik heb er geen idee van, of je een kenner" moet zijn of niet, om bij het horen van de naam van Paul Van Gyseghem eerder aan de muzikant dat aan de schilder te denken, mar in elk geval is het zo, dat je al even met muziek bezig moet zijn om onmiddellijk aan de LP "Aorta" te denken. Dat is nu precies wat mij overkwam, toen het Gentse El Negocito Records deze nieuwe CD op mijn deurmat liet terecht komen. Dat zit zo: in de vroege jaren '70 van vorige eeuw zat ondergetekende op school in een Oost-Vlaams provinciestadje, dat niet meteen als het epicentrum van de jazzwereld kon worden beschouwd, maar waar wel twee cafés waren, waar al eens wat jazz op de draaitafel gelegd werd. Daar was het, dat ik, zestien- of zeventienjarige knaap, met die plaat geconfronteerd werd. Ik wist niet wat ik hoorde, maar ik was wel onmiddellijk gemaakt door de voor mij toen ongekende manier van musiceren van wat later een sextet uit eigen regio bleek te zijn. Veel centen had ik toen niet, net als vandaag eigenlijk, maar toch: ik heb de plaat toen gekocht en kwam op die manier achter de namen van de pianist van die plaat (Jasper van 't Hof) en de man die de wonderlijkste dingen speelde op trompet en dat bleek dan weer Patrick De Groote te zijn. Die twee mensen blijken dus ook vandaag nog actief te zijn en, wat meer is, ze brachten zopas een nieuwe plaat uit, in samenwerking met Chris Joris, die in de voorbije decennia zowat een iconische status bereikt heeft vanwege zijn innovatieve stijl en zijn vermogen om jazz van hier met muziekjes van zowat overal te combineren.

Vooraf dit: deze CD heeft zonder meer het mooiste artwork van de jongste jaren. De man die daarvoor zorgde was…Paul Van Gyseghem, jawel…en an als u de kans krijgt ergens in een museum of galerij zijn grafisch werk te gaan bekijken, dan moet u dat vooral niet laten, net zo min als u verbaasd moet opkijken, als u ergens ter wereld een beeldhouwwerk van hem tegenkomt: zijn beelden staan namelijk in zowat elke stad, die naam waardig. Van Gyseghem is inmiddels de tachtig gepasseerd, maar dat is op deze plaat niet meteen te horen, net zo min zoals je zou kunnen denken dat trompettist De Grote ook al 72 is: deze plaat klinkt namelijk bijzonder fris en ze heeft het voordeel dat de muzikanten al dermate lang met hun instrumenten bezig zijn, dat ze elke schreeuwerigheid -datgene wat nogal wat mensen weghoudt van de free jazz- achterwege kunnen laten.

Nee, hier wordt niet gegild, noch geschreeuwd, hier wordt geïmproviseerd op een ontstellend hoog niveau. In duo- of triostukken, die deken van de free jazz goed weten te verwoorden, doordat het eigenlijk conversaties zijn tussen de verschillende instrumenten, worden ongeveer alle aspecten van het genre verkend, echter vanuit een bijzonder intimistisch uitgangspunt: hier zijn muzikanten aan het werk, die niet zo nodig nog iets hoeven te bewijzen, maar die kennelijk -en volkomen terecht- vonden dat ze iets te vertellen hadden. Aan elkaar en aan de luisteraar. Dat levert prachtige muziekminuten op, met bijzonder veel variatie erin, met staaltjes van technisch kunnen, maar vooral met muzikanten die danig goed naar elkaar kunnen luisteren. De openende titeltrack is daar eigenlijk een goeie samenvatting van, al is mijn voorkeurtrack "Frinket" (het was al even geleden, dat ik dat woord nog hoorde), omdat het pianowerk van Chris Joris op dat nummer een extra dimensie toevoegt.

Deze CD is het ideale medium om aan mensen uit te leggen wat free jazz is of kan zijn: kundige muzikanten die letterlijk in alle vrijheid -dus ook de vrijheid om ervoor te kiezen de andere muzikanten te dienen, dan wel om de voorplanrol op te nemen, maar wel samenspelen op een manier die je maar kunt bereiken, als je een graad van onthechting bereikt hebt, die -zo vermoed ik toch- met het vorderen der leeftijdsjaren toeneemt. Deze drie heren hebben veel te vertellen en ze weten dat kennelijk ook. Ze zijn daarenboven geduldig genoeg om met vertellen te wchten, tot ze merken dat er iemand luistert…Dat is het gevoel dat bij mij opkomt, als ik, voor de zoveelste keer "Leaflet" of "Talking" beluister. Dit is zo mooi….

Wat er ook van zij: mocht mijn moeder nog leven, ze zou in de wolken zijn met deze prachtplaat, met zoals zij diegene was die mij in bescherming nam tegen het hoongelach van mijn broers, toen ik in '72 met "Aorta" thuiskwam.

Cees van de Ven, Draai om je oren (04/07/2017)
Eind jaren zestig behoorden Paul Van Gysegem en Patrick De Groote tot de pioniers van de toen hier nog niet gesmaakte free jazz. Ruim vijftig jaar later verkondigen ze samen met Chris Joris nog steeds het evangelie van instantaneous improvisation. En dat deze éminences grises nog niet van plan zijn hun instrumenten aan de wilgen te hangen of in de pas te lopen horen we op deze sprankelende, speelse nieuweling 'Boundless' op het label van El Negocito Records.

En is het juist dat op 2'09 van track 8, 'Celestics' (een duoimprovisatie van Van Gysegem en De Groote), door de trompet een ultrakorte quote van 'Happy Birthday To You' werd gespeeld? Als stille hint... "We gaan nog een tijdje door, Paul"! Waarom ook niet? Er is muzikaal gezien zo horen we immers ook geen reden toe om te stoppen.

Samen met klankkunstenaar op percussie allerhand - en net als Van Gysegem ook beeldend kunstenaar - Chris Joris, wordt hier grenzeloos en creatief via hun instrumenten vrije doorgang verleend aan hetgeen in het brein onstaat, of wat het brein als antwoord of completering bedenkt bij wat de ander ten berde brengt. Zo ontstaan sublieme verhalen, het ene moment met ruimte tussen de noten en rustig, dan weer met snelle loopjes, alsof iemand hen achter de broek zit.

Zo laat De Groote in 'Windward' horen dat het met zijn ideeën en embouchure wel goed zit. Van Gysegems toon is krachtig, solide en zowel bij zijn strijk- als plukwerk hoor en ruik je in zijn toon als het ware hout, puur natuur. In 'Leaflet' gooit Joris al zijn percussieve charme in de strijd en trakteert ons op een aanstekelijk, zeer genietbaar ritme. Hij was, is en blijft een grote mijnheer, waar je graag naar luistert.

Deze cd heeft urgentie, directheid, overtuigingskracht en is een promotie voor wat muzikale grenzeloosheid, creativiteit en interactie vermag. Op 'Boundless' krijgt men toegang tot een impro-laboratorium waar permanent onderzoek wordt gedaan. Suggesties worden geopperd, geëxperimenteerd, becommentarieerd, gewikt, gewogen, getransformeerd, gehergroepeerd en dat alles met respect, maar bovenal met hoorbare bevlogenheid. Op deze free-jazz duivelskunstenaars op leeftijd zit nog geen sleet. Hoezo oud? D'n duvel is oud! En ook dat is nog maar de vraag!

Philippe De Cleen, Written in Music (14/06/2017) ****
Wat als drie grote tenoren in de jazz samenwerken? Wel, dan komt daar zoiets uit als Boundless, het resultaat van een creatief en uniek samenwerkingsverband tussen Patrick De Groote, Paul Van Gysegem en Chris Joris. Avonturiers die samen op muzikale zoektocht gaan.

Dit trio bestaat uit grote vrijbuiters van de (vrije) muziek. Veteraan Van Gysegem is diep geworteld in de avant-garde en de freejazz, een muziekstroming die het moet hebben van durf, experiment en creativiteit. Hij is overigens niet alleen musicus en concertorganisator, zo laat hij zich meer en meer opmerken als schilder en beeldend kunstenaar. Dat merk je aan de ronduit prachtige kunstwerkjes die de hoes van Boundless sieren.

Van Gysegem speelde samen met de grootsten in de jazzwereld zoals Mal Waldron, Steve Lacy en last but not least freejazzpionier Fred Van Hove (onlangs 80 geworden, maar toch weer op diverse podia te zien). De freejazz en avant-gardemuziek lieten zich toen al inspireren door de zwarte muziek en beweging. De muziek was een insteek om sociale kwesties aan de kaak te stellen. Toen al, maar ook nu nog is dat het geval.

Ook trompettist Patrick De Groote ziet zich danig aangetrokken door de free jazz van musici als Ornette Coleman, Cecil Taylor en Don Cherry. In 1966 vraagt Van Gysegem hem voor zijn free jazz groep. Samen spelen ze talrijke concerten en duiken ze op talloze festivals op. Zij vormen als het ware een tandem. In 2006 keert De Groote terug en neemt hij de muzikale draad weer terug op.

Enkele jaren terug, in 2011, werd de LP Aorta van het Van Gysegem Sextet heruitgegeven. Die leidde als pendant van Machine Gun van Peter Brötzmann een (internationale) herwaardering in. Een jaar later werkte hij mee aan Intersections van CO2. En in 2017 kwam de dubbel CD en dvd 3+3/Traverse uit via El Negocito Records waarop Van Gysegem samen met lui als trompettist Bart Maris, drummer Giovanni Barcella, pianist Erik Vermeulen en de Italiaanse vocalist Paola Bartoletti samenwerkt.

En nu werken bassist Van Gysegem en zijn maatje De Groote van weleer op dit Boundless samen met percussionist/pianist Chris Joris, zelf ook een veteraan in het jazzgebeuren. Joris heeft een duidelijke affiliatie met 'zwarte' muziek en bleek de meest ideale compagnon voor deze avontuurlijke onderneming.

Op Boundless gaat het om uitgepuurde, volledig vrije muziek. Grenzeloos zoeken en aftasten tot waar compositie en technische mogelijkheden kunnen leiden, samen op zoek naar nieuwe klankflarden zoals het dan heet. Scherp en heerlijk tegendraads, met een duidelijk persoonlijke inzet.

Vier stukken in triobezetting, vijf in duo. Dat maakt het een al op voorhand gelaagde en gevarieerde affaire met volledig vrije muziek en verhalen. De klankflarden lopen uiteen van intiem tot opgejaagd, soms lopen ze kriskras door elkaar. De groep beklemtoont zowaar de inner dialogue tussen de muzikanten en speelt met de verschillende persoonlijkheden en temperamenten. Drie verschillende stemmen die elkaar hier vinden, zoals blijkt uit het dik acht minuten durende Talking.

Opmerkelijk is de open, spontane en meest van al democratische agenda. Ze claimen muzikale vrijheid om die vervolgens heerlijk in te vullen. Zo is er het bevreemdende titelnummer die meteen al aangeeft dat hier muzikanten aan het werk zijn die het moeten hebben van spontane fragmenten en interacties. Bas en trompet dialogeren en worden hier knap aangevuld met drum en percussie. Dat losse komt ook tot uiting in het veelzeggende Hakketak.

Joris blijkt alweer erg polyvalent : zo speelt hij de ngoma handdrum tijdens Leaflet en voegt hij wat piano toe aan Frinket. En ook De Groote laat zich niet onbetuigd. Naast trompet bespeelt hij met verve de flugelhorn, onder meer tijdens Windward en Flash.

Minstens zo opmerkelijk is de grote toegankelijkheid van het album. Velen schrikken zich al een hoedje als het gaat om "experimentele" muziek, "free-jazz". Maar dit is best verteerbaar en behapbaar. En ook het spontane en toegankelijke gaan goed hand in hand.

Het nieuwe Boundless is een fijne verzameling aan klankflarden, zeker voor wie een hedendaags muziekavontuur niet links wil laten liggen.

Danny De Bock, Jazz'Halo (06/2017)
Nadat hij zich lange tijd meer concentreerde op beeldhouwwerk, is de bassist Paul Van Gysegem weer heel aanwezig in het Vlaamse jazzlandschap. "Boundless" kwam uit kort na een andere nieuwe release met zijn naam op, "Traverse" van Paul Van Gysegem 3 + 3 – een cd plus dvd. De band van Van Gysegem met trompettist De Groote gaat terug tot de vroege Europese free jazz halverwege de sixties, toen het Gentse Gravensteen nog een plek was voor concerten. Zij haalden Chris Joris aan boord van het kwintet waarmee zij de draad van "Aorta" weer even opnamen toen die op cd was uitgebracht. In 2011 hielp de cd-uitgave van die historische free jazz-lp van het Paul Van Gysegem Sextet uit 1971 een aardig handje om pioniers van de Belgische vrije jazzmuziek weer prominenter in beeld te laten komen. Ook verscheidene podia en enkele verjaardagen brachten de voorbije jaren een aantal veteranen opnieuw onder de aandacht. De ene is al wat meer terug van weggeweest dan de andere, maar de laatste jaren circuleren namen als Paul Van Gysegem, Patrick De Groote, Cel Overberghe en Fred Van Hove weer regelmatig in het live gebeuren.

Van Gysegem en De Groote vonden in slagwerker Chris Joris een bondgenoot voor de uitvoering van het plan waar de twee al een tijdje op zinden: een cd in kleine bezetting. Percussionist Joris is wat jonger, maar ook hij is, een decennium minder lang actief, een monument in de Belgische jazz. Hij bracht vaak Afrikaanse en Afro-Amerikaanse kleuren aan en vond recent een nieuwe adem in een familieproject dat een breder publiek blijkt aan te spreken.

Omdat deze cd geen verzameling is van mooie, nieuwe liedjes of variaties op bekende thema's, maar van stukjes die de heren al improviserend vastlegden, is deze muziek wellicht niet instapklaar voor een groot publiek. Toch zijn er een aantal elementen die maken dat "Boundless" op meerdere manieren in zekere mate laagdrempelig wordt. Een eerste geruststellend argument is dat er geen stukken op staan van 10 of 20 minuten, een tweede is de variatie in de muziek. Ten derde: in zijn vrank en vrij te keer gaan met enkele van zijn favoriete cimbaaltjes en cimbalen op oa "Flash" vergroot de drummer/percussionist nog de herkenbaarheidsfactor voor zijn fans.

En dan is er nog de binnenkant van de hoes die in drie korte teksten van de muzikanten drie wegwijzers biedt naar hoe de muziek benaderd mag worden: "Men voelt de spanning en ontspanning zo zuiver doorklinken in de gevarieerde schakeringen" (Joris), "een pallet van kleuren, terwijl duizend klankflarden de hemel vullen" (Van Gysegem), "nooit risicoschuw, steeds uitdagend, coherent en spannend" (De Groote). En de cd maakt de belofte van verscheidenheid inderdaad waar met zowel rustige als levendige gesprekken, vlotte gedachtegangen zowel als weerbarstige kronkels.

Tot die laatste categorie behoort zeker ook het titelnummer waarmee de cd aanvangt en waarop de drie zich als wereldspelers profileren. Daarin zit een hoop spanning vervat, knap en fantasierijk verwerkt in een superbe opbouw en samenhang. In wat nog volgt, horen wij hen die met zijn drieën wel evenaren, maar niet overtreffen, waarbij direct gemeld moet dat op dit schijfje ook boeiende dialogen en duetten staan.

In een daarvan draagt Chris Joris met de ngoma handtrom een traditioneel Afrikaans element aan. Eerder dan een gesprek is dit "Leaflet" een spontane creatie voor een blije, springerige dans geïnspireerd door Afrikaanse muziek. De andere dialogen vinden plaats tussen De Groote en Van Gysegem en die "Hakketak", "Windward", "Talking" en "Celestics" kunnen doen denken aan Krommekeer van Bart Maris en Lode Vercampt. De trompettist hanteert op verscheidene nummers ook dempers, wat de associatie met Bart Maris vergemakkelijkt en waardoor je zin zou krijgen om hen eens samen bezig te zien als dubbel duo – of als dubbel duo plus percussie. Waar Krommekeer meer verfijning aandraagt, zit in dit duo meer rauwheid, maar met een scherpte waar Maris ook graag mee uitpakt. Aan de afwisseling draagt zeker nog Joris' pianospel mee op "Frinket" - waar het trio opnieuw voor een piekmoment op de cd tekent - met in een korte tijdspanne een ferme constructie waarin spanning en rust elkaar schitterend aanvullen. De charme van de afwisseling is niettemin zeer gebaat bij de pure dialogen tussen de bassist en de trompettist, die met zijn tweeën een unieke focus en cohesie uitdragen.

Hessel Fluitman, Jazzflits nummer 280 p.8 (19/06/2017)
De 81-jarige Paul Van Gysegem is beeldend kun- stenaar maar vooral bassist. Hij hielp in de jaren zestig mede de free jazz in België van de grond. Dat deed hij samen met onder anderen trompettist Patrick De Groote. Met hun elpee 'Aorta' uit 1971 schreven ze jazzgeschiedenis. De laatste jaren hebben de bassist en trompettist elkaar weer gevonden. Samen met een andere kompaan uit de jaren zestig, slagwerker Chris Joris (hij is ook te horen op handtrom en piano), namen ze recentelijk de cd 'Boundless' op. Het is muziek volgens de definitie van bassist Wilbert de Joode: naar elkaar luisteren en gezamenlijk beslissen hoe verder te spelen. Soms lijken ze los van elkaar te opereren, maar is na verloop van tijd toch wel sprake van reageren op elkaar sprake. In het openings- en titelstuk 'Boundless' trekken ze volkomen gelijkwaardig samen op.

Guy Peters, Enola.be (31/05/2017)
Koppigaards van weleer opnieuw actief (tegen beter weten in). Zo had gerust de krantenkop bij dit album kunnen luiden. In de tweede helft van de jaren zestig behoorden Paul Van Gysegem en Patrick De Groote tot de eerste vrije improvisatoren in Vlaanderen. Dat ze intussen de stiel niet verleerd hebben, bewijzen ze samen met collega Chris Joris.

In de jaren zestig was de vrije improvisatie, die in geen tijd over zowat heel West-Europa de kop opstak, ook al een vrij marginaal verschijnsel, maar oudere liefhebbers hebben zeker horen spreken over de vier legendarische edities van het Gravensteen Festival, waar een forse greep uit de wereldtop z'n opwachting maakte. Een opvallend verschil met de prominenten uit het buitenland (Nederland, Frankrijk, Duitsland, Engeland, Verenigde Staten …) was dat de Vlamingen er nooit echt een carrière van maakten. Van Gysegem zorgde met zijn Sextet in 1971 voor een kleine Europese cultklassieker met Aorta (dat in 2011 een reissue kreeg), maar legde zich vooral toe op zijn activiteiten als beeldhouwer, schilder en grafisch kunstenaar. Patrick De Groote bouwde een heel andere carrière uit, en zag via die weg een stuk van de wereld, al kon je 'm ook regelmatig tegen het lijf lopen tijdens de jamsessies in de Gentse Hot Club.

Vorig jaar was Van Gysegem alweer actief met trio-opnames op het Gentse El Negocito label en nu bundelt hij opnieuw de krachten met zijn strijdmaat van vijftig (!) jaar geleden. Voor een aantal stukken worden ze daarbij ondersteund door percussionist Chris Joris, intussen ook al meer dan veertig jaar actief binnen een erg brede speelzone. Regelmatig binnen de poprock, vaker nog met jazzkleppers uit binnen- en buitenland, maar vooral ook met een jarenlange, gezonde interesse in vreemde culturen. Dat laat zijn sporen na op 's mans albums, projecten en stijl, die vaak meer verwantschap vertoont met Afrikaanse percussionisten of kerels als Airto Moreira en Cyro Baptista dan de meer traditionele jazzdrummers.

Op Boundless (veelzeggende titel) kiezen de muzikanten voor volledig vrije verhalen. Duo- en trioconversaties die een breed en relatief toegankelijk gamma beslaan doorheen negen korte tot middellange stukken, die variëren van hechte, intimistische interactie tot flarden van jachtig geharrewar en momenten van abstractie en introspectie. Er vinden geen grote stijlbreuken of vernieuwende technische hoogstandjes plaats, maar dat was ook niet de hoofdbekommernis. Die is meer te vinden in het spontaan verkennen en aftasten, het spelen met ruimte en temperament, het opbouwen van een gelijklopende wisselwerking en het creëren van een samenhang zonder dat er sprake is van duidelijke lijnen of afspraken. En dat gebeurt eigenlijk met een opmerkelijke frisheid.

Vanaf de grillige aanzet van het titelnummer krijg je een muzikaal kleurenpalet voorgeschoteld dat reikt van prikkeling met spontaan strijkstokspel in het hoge register en exotische percussie die iets ritualistisch heeft, tot momenten vol kortere spurtjes en compacte cellen van interactie. De teugels worden gevierd, het elastiek getest en Joris becommentarieert met een speelse potten- en pannensound. Elders neigt het meer naar grootstedelijke flitsen of slaat een droney interactie om in iets beweeglijks, zoals in "No Comment". In "Frinket" doorkruist Joris dan weer de interactie met een trippeltrappel-beweging op piano.

Van Gysegem speelt een duo met Joris, maar het is wel een mooi stuk, met een combinatie van ngome handdrum en Van Gysegem in de weer met een sound die herinnert aan een veel kleiner instrument dan een contrabas. Het klinkt haast alsof Ernst Reijseger z'n cello op schoot neemt. In de andere vier stukken gaat de bassist gesprekken aan met de trompettist, waarbij die laatste beweegt van zacht aangeblazen ruis tot snelle loopjes ("Windward"), uitpakt met komieke dempereffecten ("Talking") en prachtige expressie, ook op de zachtere bugel, waarbij je zou zweren dat je naar Bart Maris zit te luisteren. Al zijn de referenties die hier passeerden net zo goed die van zwaargewichten uit het buitenland. Soms lijkt het wel alsof de schimmen van Don Cherry, Peter Kowald, Manfred Schoof, Hamid Drake, Ed Blackwell en Kenny Wheeler voorbijkomen. Dat soort volk. Niet dat je je daar te veel op moet vastpinnen, want deze kerels hebben de ervaring en persoonlijkheid om een boeiend eigen verhaal te vertellen. En ze bewijzen nog maar eens dat er op zeggingskracht en alertheid geen leeftijd staat.

Claude Loxhay, Jazz'Halo (05/2017)
Boundless scelle les retrouvailles de trois figures marquantes du jazz libertaire flamand.

A la contrebasse, Paul Van Gysegem qui est connu aussi en tant qu'artiste peintre et sculpteur. Dès les années '60, il se passionne pour l'avant-garde américaine (Cecil Taylor, Ornette Coleman, Don Cherry) mais aussi pour le free jazz européen. A partir de 1965, il forme différents groupes de free-jazz, notamment un sextet avec le pianiste hollandais Jasper van't Hoff, le trompettiste Patrick De Groote et le batteur Pierre Courbois. En 1971, le groupe enregistre le LP Aorta, qui sera réédité en cédé en 2011. Il a aussi formé le quartet CO 2, avec une autre figure du free flamand, le saxophoniste Cel Overberghe.

A la trompette et au bugle, Patrick De Groote qui a débuté sa carrière au sein d'une formation comprenant le saxophoniste alto André Goudbeek. Plus tard, il fera partie du sextet de Paul van Gysegem et jouera avec la vocaliste Jeanne Lee.

A la batterie, aux percussions et au piano sur une plage, Chris Joris, très attiré par la musique africaine, du quartet Bihogo, avec Pierre Vaïana (ss) et Cameron Brown (cb) au Chris Joris Experience, avec Jeroen Van Herzeele (ts, ss) et Sam Versweyveld (tp) pour L'album Live, Pierre Vaïana (ss) et Fré Desmyter (p) pour Out of the Night, Frank Vaganée (as) et Nico Schepers (tp) pour Marie's Momentum, en passant par la formation Rainbow Country, avec les Américains Bob Stewart (tuba) et Eric Person (as, ss) mais aussi le percussionniste africain Baba Sissoko.

Les neuf plages de l'album sont issues de pures séances d'improvisation libre, sans arrangements écrits ou structures préétablies: quatre pièces en trio et cinq en duo. Boundless, la plage initiale, est gravée en trio (trompette bouchée en intro, puis trompette, contrebasse et batterie), Flash réunit bugle, contrebasse et batterie, dans une atmosphère très free, No Comment rassemble bugle, contrebasse jouée à l'archet et batterie enfin, Frinket est joué au piano par Chris Joris, avec trompette et contrebasse.

Les duos Hakketak, Windward, Talking et Celectics réunissent trompette ou bugle et contrebasse dans un climat intimiste et Leaflet est un dialogue entre contrebasse et ngoma (un tambour à main dont joue Sissoko).

Une musique hors des sentiers battus.

Winus, Jazzepoes (05/2017)
Een wonderbare reis met 3 gezellen Paul, Chris en Patrick. Tegendraads, scherp aan de wind zeilen ze naar de zon. Duizend klankflarden vullen de hemel met nieuwe geluiden, tekens en eeuwige gebaren.

Bassist Paul Van Gysegem, die vooral bekend is als schilder/beeldend kunstenaar, was in de vroege jaren '60 al bezig met het verkennen van een nieuwe muzikale taal, aangewakkerd door de Amerikaanse avant-garde (Cecil Taylor, Ornette Coleman, John Coltrane, Don Cherry, Steve Lacy, etc.), waarvan er rond 1969 heel wat sleutelfiguren overwaaiden naar Europa. Geïnspireerd door de experimenten van de tweede en derde generatie free jazz muzikanten, verzamelde Van Gysegem een aantal geïnteresseerden rond zich die bereid waren om mee in het diepe te springen. Hij geeft vanaf 1965 als bassist talrijke free jazz concerten in zowat heel België en richt in de loop der jaren ook meerdere groepen op met wisselende bezettingen. Hij vormt sedert eind jaren '60 de spil van een eigen sextet waarvan o.a. percussionist Pierre Courbois en pianist Jasper Van 't Hof ooit deel uit maakten. Hij is medebezieler van de Avant Garde Jazzfestivals in het Gentse Gravensteen van 1969 tot 1972 en van vele Jazzconcerten.o.a.voor Proka in de legendarische Zwarte Zaal van de KASK. Doorheen de jaren musiceert hij samen met Belgische toonaangevende muzikanten alsook met vele buitenlandse markante jazzmusici. In 2011 kreeg de LP "Aorta" uit 1971 met zijn sextet een heruitgave op cd die internationaal waardering vond. Het Gentse Citadelic festival en het S.M.A.K. zetten in 2016 de tachtigjarige beeldhouwer/muzikant nog in de kijker en El Negocito records bracht de dubbel CD en DVD 'Traverse' uit.

Percussionist, componist en pianist Chris Joris heeft een indrukwekkende staat van dienst in het Belgisch jazzlandschap. Hij behoort tot de top percussionisten in Europa en pioniert sedert decennia met alle mogelijke etnische muziekvormen waarvan hij subtiel gebruik maakt in zijn composities en improvisaties. Doorheen zijn carrière evolueerde zijn stijl van afro-jazz tot meer vrije improvisatie. Eind jaren '60 taste hij reeds de grenzen af met zijn "Experimental Jazztrio" en musiceerde met jazzmen uit de free jazz scene. Als componist schreef hij onder meer werk voor theater en kortfilms. Door de jaren heen vormt hij verschillende groepen met diverse bezettingen zoals "Assum" (1977), "Bula Sangoma"(1982), het kwartet "Bihogo" (1992-1999), "The Chris Joris- Bob Steward Rainbow band" (1999), "The Chris Joris Experience" (diverse versies vanaf 1997 tot 2016), of speelt in markante ensembles zoals het project van David Linx "A Lover's question" (1987). Hij kan bogen op een mooi palmares van prijzen en erkenningen waaronder beste percussionist van het jaar (1998), Django d'Or (1998), Klara prijs voor Jazz (2003), Sabam Award, nominatie voor de beste jazzcomponist op de Zamu Awards …. Hij speelt met gerenommeerde Belgische en internationale jazzgroten. Hij tourt vandaag met de Chris Joris Home Band waarin hij zijn dochter Naima in de spotlights zet.

Trompettist Patrick De Groote begint zijn jazzparcours in 1965 in het hard-bop Jazzcombo van de Universiteit te Gent olv Rudi Blondeel, o.a. met Philippe Venneman en André Goudbeek. Al vroeg wekken free jazz muzikanten als Ornette Coleman, Cecil Taylor en Don Cherry zijn interesse en in 1966 vraagt Paul Van Gysegem hem in zijn free jazz groep. Hij wordt daarmee de eerste free jazz trompettist in België. Gedurende jaren vormt hij een tandem met Paul in het musiceren, het organiseren van jazzconcerten en van de Avantgarde jazzfestivals in het Gravensteen te Gent. Hij speelt in binnen- en buitenland en doet verschillende opnamen voor radio en TV waaronder een boeiende niet uitgegeven opname met Jeanne Lee en het Paul Van Gysegem kwartet in 1968. Hij is de trompettist van het sextet dat in 1971 het album "Aorta" opneemt. In 1972 verdwijnt hij voor een langere periode van de jazzscene wegens veelvuldig verblijf in het buitenland omwille van beroepsredenen. In 2006 neemt hij de draad met zijn passie terug op en zien we hem weer verschijnen op vrije improvisatie jams, concerten en festivals met hedendaagse jazzmuzikanten uit binnen- en buitenland.

De composities op deze CD zijn pure vrije improvisatie zonder gestructureerde afspraken noch arrangementen. In vier trio-stukken en vijf duo's van gewild beperkte duur komen elk van de musici ruim aan bod en worden de grenzen voortdurend afgetast.

Paul Van Gysegem en Patrick De Groote behoren tot de protagonisten van de free jazz in België. Hun langdurige samenwerking kon niet beter bezegeld worden dan op een CD met een kleine bezetting. Meester percussionist en multi-instrumentalist Chris Joris waarmee beiden reeds concertervaring hadden, was de logische keuze om het klankenpallet van bas en trompet te vervolledigen.

De composities op deze CD zijn gebaseerd op vrije improvisatie zonder gestructureerde afspraken noch arrangementen. In vier trio-stukken en vijf duo's van gewild beperkte duur komen elk van de musici ruim aan bod en worden de grenzen voortdurend afgetast.

De duo's bestaan uit bas-trompet/Flügelhorn (Hakketak, Windward,Talking, Celestics) en bas-ngoma handdrum (Leaflet). Drie van de trio stukken (Boundless, Flash, No Comment) zijn met percussie en drums, het vierde (Frinket) is met piano.

Door de sobere opstelling en hedendaagse horizontale manier van vertellen brengt de combinatie van fijnzinnige contrabas en rauwe trompet samen met de wisselende klankkleur van de percussie of piano levende "gesprekken" in dit trio. Ze getuigen van een continue alertheid met spanning en ontspanning, gevarieerde schakeringen van gemoed, bewegingen, tijd en ruimte, taal en animo. De luisteraar bladert door een plastisch schetsboek van klanktekeningen.